چهارشنبه چهاردهم خرداد ۱۴۰۴ | 20:33 | سید محمود نجاتی حسینی[خراساني] -
[صلح و دین در واقعیت اجتماعی جهان اسلام ]
مقاله پرزنت شده در همایش دانشکده مطالعات جهان- دانشگاه تهران -6 خرداد 1404/ تالار حنانه / پانل 15/ ساعت 1530 تا1700
https://fws.ut.ac.ir/fa/w
https://icpcr.ut.ac.ir/cnf/about?lang=fa
*پوشه شنیداری بحث در :
https://t.me/smnejatihosseini/11587

در باره صلح دینی : واقعیت اجتماعی صلح گرایی و دین ورزی در ایران معاصرa
سید محمود نجاتی حسینی ( خراسانی) b
چکیده
واقعیت اجتماعی نسبت "دین ورزی" و "صلح گرایی" نشان میدهد که این امر هم چنان دو وجهی است :تعاملی و تقابلی .اگر فضای مفهومی صلح گرایی ودین ورزی را فراتر از ادبیات جامعه شناختی موجود به گونه ای تعبیر کنیم که درآن:«وجود امنیت و نبود خشونت فیزیکی،مادی و نمادین و وجود آرامش و آسایش خاطر و همبستگی، وفاق اجتماعی و نظم انسانی، همچنین تعامل پویا و پایا بین گروههای اجتماعی در اجتماع دینی و حوزهی عمومی و جامعهی مدنی عرفی و نیز جاری بودن تفاهم و توافق گفتوگویی و اخلاق گفتوگویی بین نهادها و گروههای دینگرا، همچنین پایبندی و گفتوگوی معنوی مدنی و عقلانی اخلاقی در درون دین، بیرون دین، بین ادیان و نیز در زیست روزمرهی دینگرایان » یک وضع تیپ ایدئال به معنای ماکس وبری آن تلقی شود؛آن گاه میتوانیم با ارجاع به واقعیت اجتماعی موجود وضعیت شکننده صلح گرایی در نسبت با دین ورزی عینی و ذهنی(متن های دینی و بافتارهای دینی)ودین گرایان فردی – گروهی – نهادی(ازحکومت دینی ،سازمان های دینی، نهادهای دینی تا گروههای دینی، جماعت های دینی وکنشگران دینی)را فهم و توصیف و تفسیر کنیم ،و اگر بشود تبیین انجام شود و پیش بینی هایی آینده پژوهانه نیز دراین باره داشته باشیم.
با فرض این که دین ورزی های کنونی در ایران معاصر– اعم از دین ورزی ذهنی و عینی(باوردینی و رفتار دینی)و نیز دین ورزی فردی وگروهی و نهادی و جمعی– وجه ایجابی و مثبت داشته باشند و به صلح گرایی در معنای مورد نظر این مقاله منجر شوند ؛ آنگاه میتوانیم از پدیده"صلح دینی"صحبت کنیم. لذا در مقاله حاضرخواهیم پرسید«چرا و چگونه دربافتار جامعه شناختی ایران معاصر صلح دینی امکان پذیر میشود و چالشهای مانع آن چیست و چگونه ایجاد شده است و چگونه صلح دینی تقویت میشود »
به تبع این مساله را هم خواهیم کاوید که«وضعیت کنونی صلح دینی دراین جا و اکنون ایران چگونه است». با نگاه جامعه شناختی این مقاله ، صلح دینی ازطرفی یک امر اجتماعی فرهنگی است که دارای آثارو نتایج و همچنین ابعاد دینی، عقیدتی و آیینی است؛و ازطرفی یک امر فقهی حقوقی دینی نیز هست که واجد آثار اجتماعی فرهنگی و سیاسی امنیتی است؛بهعلاوه یک امر سیاسی حقوقی مدنی هم هست که برجامعه، فرهنگ و تاریخ تأثیرگذار است و میتواند روال، کارکرد وعملکرد ساختارهای جامعهای،سیستم حکمرانی، اعمال قدرت،حاکمیت دولت،ماشین سیاسی و زیستجهان کنشگران را هم تغییر دهد.
خوانش جامعهشناختی ازصلح دینی،ازمنظر"جامعهشناسی دین"(نگاه اجتماعی به امر دینی)و"جامعهشناسی دینی"(نگاه دینی به امر اجتماعی) همزمان یک پدیدهی اجتماعی دینی/دینی اجتماعی است."دینی"است،چون محتوای آن ناشی از آموزههای اخلاقی الهیاتی متون دینی مرجع(قرآن، حدیث، تفسیر و کلام)، توجیهها، تجویزها و فتاوای فقهی، عبادی و شرعی(کتب فقهی مرجع ورسالههای عملیه مراجع تقلید شیعی)است؛و"اجتماعی"است؛چون فرم آن متأثر ازساختارهای جامعهای و رویههای فرهنگی و تجربیات زیستهی تاریخی یک امت دینی(مسلمان سنی وشیعی) است.
کلید واژه ها
صلح دینی ؛ صلح گرایی؛ دین ورزی؛ایران معاصر
a این مقاله به همایش زیر ارائه شده است :
[ششمین همایش بین المللی صلح و حل منازعه / دانشگاه تهران- دانشکده مطالعات جهان -5 و 6 خرداد 1404]https://icpcr.ut.ac.ir
icpcr.conf@ut.ac.ir
b پژوهشگر مطالعات علم و دین
nejati.hosseini@gmail.com https://for-mystudents.blogfa.com t.me/@smnejatihosseini