دوشنبه چهارم اسفند ۱۳۹۹ | 9:23 | سید محمود نجاتی حسینی[خراساني] -
[ حاشیه نشینی و شهر اسلامی : دین شهری در مواجهه با حاشیه و متن زندگی شهری ]
سید محمود نجاتی حسینی ( خراسانی )
دین پژوه / مدیر گروه دین انجمن انسان شناسی ایران
مدرس میهمان "مطالعات شهر اسلامی" - دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران (1398-1400 )
مصاحبه با سایت نورنیوز - اسفند99
https://NourNews.ir/n/60380
اشاره (4/12/99 )
حاشیه نشینی marginalization پدیده رانده شدن از متن زندگی جمعی ( از سطح جهانی - منطقه ای- ملی تا سطح محلی- شهری- روستایی ) به حاشیه های زندگی جمعی است .طبقه اجتماعی و قومیت و نژاد وجنسیت و ملیت و زبان و مذهب از عوامل مهم تعیین کننده ( دترمینانت ) اصلی در به حاشیه رانده شدن افراد محلی (شهری و روستایی و عشایری ) به انتهای بی در و پیکر و بی حساب و کتاب شهرها هستند . با روند جهانی شدن شهری و اوج گرفتن مدرنیته شهری و مدرنیزاسیون شهری و غالب شدن اقتصاد و پول و مصرف گرایی بر زندگی شهری ، لوکس شدن زندگی ها و قرار گرفتن پول به عنوان معیاری برای انتخاب نوع و سبک و مکان زندگی و نیز تبدیل شدن میزان پول داشتن به عنوان مجوزی برای میزان نفس کشیدن و درجه زندگی کردن ،حاشیه نشینی ها نیز در زندگی تنوع و تکثر یافت .به طوری که اگر تا دیروز در جهان سنتی و شهرهای سنتی فقط حاشیه نشینی فیزیکی ساده و معمولی وحود داشت ( یعنی تعدادی آدم که در محله های پایین شهر ودر بافت سنتی شکل گرفته بود در نهایت یک زندگی عادی به دور از زرق و برق مدرنیته مرکز شهر و بالای شهر داشتند ) اما بامدرنیته شهری و شهرنشینی مدرن و پست مدرن سده 20 و 21 اکنون ما شاهد حاشیه نشین های پیشرفته و پیش بینی ناپذیر و نوظهوری هستیم - یعنی حاشیه نشینی های فرهنگی اجتماعی و سیاسی حقوقی . دراین نوع حاشیه نشینی نه تنها ادم ها از متن به حاشیه رانده می شوند ( حاشیه نشین فیزیکی جغرافیایی ) بلکه هویت آدم های حاشیه شده ای نیز به حساب نمی اید یا مسخ میشود و یا به فراموشی سپرده می شود ( حاشیه نشینی اجتماعی فرهنگی ). به این معنا اکنون هر گونه بحثی درباره حاشیه نشینی باید به مساله حاشیه نشینی فرهنگی و اجتماعی به پردازد وتلاش کند نشان دهد چرا و چگونه نظام سیاسی حقوقی حاکم بر یک دولت - ملت و زندگی شهری آن می تواند حاشه نشینی های فرهنگی و اجتماعی را تولید کند .
دراین مصاحبه - که به درخواست سایت نور نیوز برای تکمیل پرونده ویژه حاشیه نشینی در دی ماه 1399 انجام شده است - با نظرداشت این پروبلماتیک من تلاش کرده ام بحث مساله حاشیه نشینی اجتماعی فرهنگی را از منظری نو یعنی منظرهای دو سنخ شهر اسلامی سنتی / شهر سکولار مدرن مختصرا شرح دهم .
پی نوشت 1 (4/12/1399 )
برخی از مشخصات مقدماتی مساله حاشیه نشینی اجتماعی فرهنگی برای اولین بار در پژوهش جامعه شناسی شهری زیر ( که درشهرهای حاشیه ای استان تهران با روش ترکیبی وبه صورت پیمایش و مشاهده میدانی و مطالعه اسنادی درسال 1387-1388 انجام شده ) آمده است .نگاه شود به :
*مسعود کوثری و سید محمود نجاتی حسینی ( 1388 )پتانسیل آنومی اجتماعی در مناطق حاشیه ای تهران ، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام ومعاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی ، موسسه انتشاراتی کمیل .
پی نوشت 2 ( 4/12/1399 )
در مورد مشخصات مطالعات شهر اسلامی نیز نگاه شود به خلاصه طرح درس - گفتارهای من در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران ( درس "شهرهای اسلامی " / گروه توسعه اجتماعی: کارشناسی ارشد توسعه محلی - گرایش شهری / ترم های مهر 1398-99 و 1399- 1400 ) :
http://for-mystudents.blogfa.com/post/379
خلاصه مباحث كلاس مطالعات شهرهاي اسلامي ترم مهر 98-99
http://for-mystudents.blogfa.com/post/398
نام درس: شهر ایرانی اسلامی(با رویکردجامعه شناسی تاریخی)
***
شناسه خبر : 60380
تاریخ انتشار : 16 ساعت 15 دقیقه پیش
سید محمود نجاتی حسینی:
«حاشیه‌نشین» همیشه وجود داشته است
https://NourNews.ir/n/60380
بر اساس مطالعات انجام شده، در شهر اسلامی مدرن ما بیشتر با حاشیه‌نشینی اجتماعی پیشرفته روبرو هستیم در صورتی که در شهرهای اسلامی کلاسیک در سده‌های 8 تا 20 میلادی حاشیه‌نشینی جغرافیایی داشته‌ایم.
نورنیوز ـ گروه جامعه: «حاشیه‌نشینی» یکی از موضوعات نوین در مجامع اسلامی است که موردتوجه قرارگرفته است و این مبحث طی نیم‌قرن اخیر توسط صاحب‌نظران مورد بررسی قرارگرفته است.
سید محمود نجاتی حسینی، دین پژوه و مدیر گروه دین انجمن انسان شناسی ایران
که طی 10 سال اخیر در خصوص «شهر اسلامی» و«حاشیه‌نشینی» در دانشگاه‌های کشور تدریس کرده است یکی از افراد صاحب‌نظر و محقق در این خصوص می‌باشد. برای آشنایی با دیدگاه ایشان در خصوص حاشیه‌نشینی در شهرهای اسلامی با ایشان به گفتگو نشسته‌ایم.
مباحث درسی و کلاسی +گفتگوها و یادداشت ها و نوشتارها : (استفاده با ذکر منبع مجاز است)