یکشنبه دوازدهم اردیبهشت ۱۳۹۵ | 22:31 | سید محمود نجاتی حسینی[خراساني] -
ضمیمه " کلاس تاریخ تکوین علوم اجتماعی"
( دانشگاه تهران- دانشکده علوم اجتماعی : جلسه 12 اردیبهشت 1395 )
سید محمود نجاتی حسینی
nejati.hosseini@iscs.ac.ir // nejati.hosseini@gmail.com
بحث امروزم راجع به تاریخ نگاری های علوم اجتماعی و نحوه استنباط از آن برای فهم ماهیت علم اجتماعی ونظریه های کلاسیک های بنیان گذار جامعه شناسی(اسپنسر،کنت،مارکس ، دورکیم ، وبر، زیمل، پارتو) بود.لذا نشان دادم لازمه فهم نحوه تکوین جامعه شناسی مستلزم این است که تمام روایت های تاریخی ممکن از بروز و ظهور علم اجتماعی (حتی روایت های مهجور و مغفول و متروک ) باید دیده شود . سپس به دو روایت کلان قابل مناقشه و مشاجره از تاریخ نگاری تکوین علم اجتماعی در غرب اشاره کردم :
(الف) تاریخ " علم های اجتماعی مدرن "
یعنی فقط یک " تاریخ اجتماعی متحد " برای نحوه تکوین "یک علم اجتماعی مدرن" مطرح است – منتهی بر این اساس باید به زمینه های اجتماعی سیاسی اقتصادی که علم اجتماعی مدرن متحد بر "خاک فرهنگی" آن روییده است توجه نمود .ازاین منظر می توان به چند "تاریخ فرهنگی" اشاره کرد که هر کدام علم اجتماعی مدرن را به نحو خاص خود تولید نموده اند. به نظر من از این لحاظ باید 5 ورژن از علم اجتماعی مدرن متحد را مبنای هر گونه فهم تاریخی از نظریه های علم اجتماعی قرار داد:
- علم اجتماعی مدرن بریتانیایی : هربرت اسپنسر
- علم اجتماعی مدرن فرانسوی : اگوست کنت، امیل دورکیم
- علم اجتماعی مدرن آلمانی : کارل مارکس ، ماکس وبر، گئورگ زیمل ، فردیناند تونیس
- علم اجتماعی مدرن ایتالیایی : ویلفردو پارتو
- علم اجتماعی مدرن امریکایی : جرج هربرت مید
(ب ) "تاریخ های" علم اجتماعی
وفق این روایت،ما فقط با یک تاریخ متحد برای تکوین علم اجتماعی مواجه نیستیم؛ بلکه با " تاریخ های متنوع،متکثر،متمایز،منفک،متضاد" سروکارداریم که روی هم موجب شده اند تا درنهایت امر "علم های اجتماعی نامتحد " داشته باشیم. به این قرار نسبت آن تاریخ های موصوف با علم های اجتماعی موصوف به شرح زیرند :
- تاریخ (روایت ) فمنیستی (از تکوین ) علم اجتماعی : فمنیست ها
- تاریخ (روایت ) پست مدرنیستی (از تکوین ) علم اجتماعی : لیوتار
- تاریخ (روایت ) پست استرواکتورالیستی (از تکوین ) علم اجتماعی : فوکو
- تاریخ (روایت ) دکانستراکتویستی (از تکوین ) علم اجتماعی : دریدا
- تاریخ (روایت ) رادیکالیستی (از تکوین ) علم اجتماعی: ژیژک
- تاریخ (روایت )اورینتالیستی (از تکوین ) علم اجتماعی : ابن خلدون
*بحث و بررسی این روایت ها و تاریخ ها و علم های اجتماعی موضوعی است که نیازمند تفحص و تامل بیشتر است و عمر آن به این نوشته قد نمی دهد. امیدوارم درنزدیک ترین فرصت بتوانم شرح هایی مستند برا ی این مضامین فراهم آورم.
***
مباحث درسی و کلاسی +گفتگوها و یادداشت ها و نوشتارها : (استفاده با ذکر منبع مجاز است)