برای دانشجویانم

دانشگاه آزاد اسلامي – تهران مركزي-  دانشكده مطالعات رسانه

( كارشناسي ارشد مطالعات فرهنگي و رسانه: ترم بهمن  1398 )

طرح  درس : " اقتصاد وفرهنگ "[ اقتصاد فرهنگي / اقتصاد فرهنگ]

چهارشنبه ها : ساعت 1050 -1220 اتاق 1807  

مدرس : سيد محمود  نجاتي حسيني(خراساني ) 

www.for-mystudents.blogfa.com

nejati.hosseini@gmail.com

telegram.me/@smnejatihosseini

Cell phone / 0912-2045262

********************

به نام خداوند جان و خرد – كزين برترانديشه برنگذرد

*

[اشاره] 

طرح درس " اقتصاد وفرهنگ " به منظور روشن ساختن نسبت " جنبه هاي اقتصادي زندگي فرهنگي "  و" جنبه هاي فرهنگي زندگي اقتصادي" تنظيم شده است . لذا اين دو را بايد در زير چتر دو دانش به هم مرتبط يعني  "اقتصاد فرهنگي " cultural economy  و "اقتصاد فرهنگ" economy of culture  براي دانشجويان خانواده بزرگ علوم اجتماعي طرح و بحث نمود.زين سبب براي دانشجويان ارشد "مطالعات فرهنگي و رسانه" نيز اين درس به همين فرم مي تواند مبناي تدريس قرار گيرد .

اما انعطاف  علمي  و توان گسترده  مباحث "اقتصاد فرهنگي " و"اقتصاد فرهنگ" و تنوع  جذاب اين دانش بينارشته اي [دانش قرارگرفته بين علم اقتصاد و علم فرهنگ]  با زندگي فرهنگي گسنرده مدرن [ و حتي سبك هاي فرهنگي زندگي پست مدرن و پيوندي وسايبر ونيزبا پذيرش سبك زندگي فرهنگي فمنيستي و زنانه شدن امرفرهنگي ونيز تعميم آن به مباحث جذاب  فرهنگ مردم پسند در متن دانش مطالعات فرهنگي ] طوري است كه اين درس مي تواند با مناسب سازي هاي  علمي ، مباحث اصلي اقتصاد فرهنگ و اقتصاد فرهنگي را به سمت چند حوزه نظري پژوهشي مرتبط و مهم ديگر در علوم اجتماعي [ازجمله : اقتصاد هنرها ، اقتصاد رسانه ها ، اقتصاد ارتباطات ، اقتصاد سينما،اقتصاد موسيقي ، اقتصاد تئاتر ، اقتصاد ادبيات ، اقتصاد فرهنگ زنانه ، اقنصاد فرهنگ سايبر، اقتصاد فرهنگ مردم پسند و ...] نيز جهت دهد. 

بنابراين همان گونه كه ملاحظه مي شود اهميت تئوريك [نظري ] و آمپيريك [ تجربي]  اين درس ناشي از نقش مهمي است كه در دوران مدرن اقتصاد و بازار و نظام سرمايه داري براي «توسعه فرهنگي و سبك زندگي  و   هويت يابي  و هويت سازي » پيدا كرده است . هم چنين اقتصادفرهنگي و اقتصاد فرهنگ براي مقوله مهمي كه  مورد توجه در دانش بينارشته اي "مطالعات فرهنگي " است يعني مقوله مهم  "سياست فرهنگي" cultural politics   [ خط مشي هاي سياست ساز براي تعيين هويت ها و معناها و كنش ها  و سبك هاي زندگي ] و " سياست گزاري  فرهنگي " cultural policy   [رويه هاي سازماني نهادي بروكراتيك براي تعيين جهت توليد- توزيع - مصرف كالاها و خدمات و برنامه هاي فرهنگي در يك جامعه معين وفق برنامه ريزي فرهنگي از پيش مشخص  و مديريت شده  ] نيز حايز اهميت است .

روي هم  با توجه به آن چه گفته شد و براي آشنايي دانشجويان درس " اقتصاد وفرهنگ" و به  منظورتقويت دانش اقتصاد فرهنگي دانشجويان مطالعات فرهنگي و رسانه  با  مقوله ها ي توصيف شده  لازم است وفق الگوي طراحي شده زير مباحث كلاس انجام شود.

*

[زمان بندي ارائه منظم مباحث كلاسي  ومتون تخصصي مرتبط براي مطالعه دانشجويان كلاس ] 

با توجه به اين كه لازمه فهم دقيق و كاربردي مباحث بينا رشته اي اقتصاد فرهنگي و اقتصاد فرهنگ در گروي

شناخت وآشنايي مباني علم اقتصاد وعلم فرهنگ و سپس ورود به حوزه اقتصاد و فرهنگ است ، لذا  مباحث كلاسي بايد طوري برنامه ريزي شود  كه دانشجو در جلسات مقدماتي كلاس با مفاهيم اقتصاد وفرهنگ و سپس در جلسات ميانين و پايانين با مسايل و نظريه هاي پيشرفته اقتصاد فرهنگي و  مباحث جهاني متاخر در اقتصادفرهنگ آشنا شود .به همبن سبب منابع تخصصي معرفي شده كلاس [ترجيحا منابع اصلي ترجمه شده به فارسي - كه كمي بعد در جاي خود خواهد آمد] به دانشجو امكان مي دهد با فراغ بال با اين مفاهيم آشنا شود.بنابراين فرمت كلي سير ارائه مباحث كلاس اقتصاد و فرهنگ  به صورت زير خواهد بود :

1. جلسات مقدماتي : مباحث پايه علم اقتصاد به محوريت دترمينانت[عامل تعيين كننده] "پول" money

[ از جمله : توليد ، توزيع ، مصرف ، كالاي خصوصي و عمومي، بازار، سرمايه گذاري، قيمت گذاري،ارزش افزوده ، تحليل هزينه - فايده، توسعه و رشد ، رفاه، درآمد، پس انداز،يارانه، وام، ماليات، بهره،ركود ، رونق ، تورم ،بنگاه اقتصادي، بخش خصوصي و عمومي و دولتي ]

*گريگوري منكيو( 1390 ) مباني علم اقتصاد ، حميد رضا ارباب ،تهران، نشر ني ،640 صفحه.

2. جلسات مقدماتي : مباحث پايه علم فرهنگ به محوريت دترمينانت[عامل تعيين كننده] "ارزش " value

[ ازجمله : منظومه باورها وارزشها وهنجارها، منظومه سنت ها وآداب و رسوم، سبك زندگي، هويت ومعنا، جنسيت و قوميت و نژاد ، شيوه هاي قومي زندگي  ، محصولات فرهنگي ، هنرها و ادبيات، دانش محلي و فولكلور ، تحول و تغيير فرهنگي ]

*جان .آر. هال  و مري جو نيتس ( 1391 ) فرهنگ از ديدگاه جامعه شناختي ، فريبرز مجيدي ، تهران، انتشارات سروش ،526 صفحه.

3. جلسات ميانين : مسايل مبنايي اقتصاد و فرهنگ

[از جمله : زمينه فرهنگي علم اقتصاد، ارزش گذاري اقتصادي كالاها و خدمات وبرنامه هاي  فرهنگي ، توسعه فرهنگي و توسعه اقتصادي ، سرمايه فرهنگي و اقتصاد، جنبه هاي اقتصادي ميراث فرهنگي ، اقتصاد صنايع فرهنگي، اقتصاد صنايع خلاق  ،ابعاد اقتصادي گردشگري ،تجارت فرهنگي بين المللي ،آمار اقتصادي فرهنگي ، مالكيت هاي معنوي و مادي يا حق كپي رايت ،اقتصاد بينا فرهنگي  و مقايسه اي  كشورهاي پيشرفته غربي با  كشورهاي توسعه يافته و كم تر توسعه يافته غير غربي ]

*ديويد تراسبي(1393)اقتصاد و فرهنگ ، كاظم فرهادي ، تهران ، نشرني ، 253 صفحه .

*الكه .د.يونگ(1390 )فرهنگ و اقتصاد ، سهيل سمي  و زهره حسين زادگان ، تهران ، نشرققنوس ، 423 صفحه .

* ديويد تراسبي(1393)اقتصاد سياست فرهنگي ، سوسن علايي ، تهران ، انتشارات سوره مهر ، 447 صفحه .

(4 ) جلسات پايانين : مسايل پيشرفته  اقتصاد فرهنگي محلي ، ملي ، منطقه اي ، جهاني ، جهاني محلي

[از جمله : مباني اقتصاد فرهنگي پيشرفته ، اقتصاد صنايع خلاق هنري  و رسانه اي ، اقتصاد مديريت و برنامه ريزي توسعه فرهنگي ، اقتصاد هنر ، اقتصاد سياسي فرهنگي و حكومت ، اقتصاد فرهنگي روابط بين ا لملل و ديپلوماسي فرهنگي تجاري ، اقتصاد هاي فرهنگي ديجيتال و سايبري و اينترنتي ] 

*روث تاوز ( 1395) درآمدي  پيشرفته بر اقتصاد فرهنگي ، احتشام رشيدي  و انسيه ابري ، تهران، انتشارات تيسا ، 224صفحه .

*جي.پي.سينگ(سرويراستار)(1396 )قدرت وسياست فرهنگي درروابط بين الملل،عسكرقهرمان پور،تهران،شركت انتشارات علمي و فرهنگي ،352 صفحه.

*نايگلينگ سووم  و رابرت داگلاس جسوپ (1393 ) به سوي اقتصاد سياسي فرهنگي ،سيد محمد امين قانعي راد، تهران، انجمن جامعه شناسي ايران،172 صفحه.

*

[ حوزه كاركلاسي و مشاركت علمي دانشجو : محتواي تحليل اقتصادي فرهنگ و مصاديق كاربردي امر فرهنگي كه بايد از نظر اقتصادي بحث و تحليل شوند]

به منظور روشن ساختن بيشتر عناصرفرهنگي كه در دانش بينا رشته اي " اقتصاد فرهنگي و اقتصاد فرهنگ"  بايد جنبه هاي اقتصادي آن ها تحليل و بحث شود تا دانشجوي كلاس اقتصاد و فرهنگ  تصوير ملموس تر و كاربردي تري از آن داشته باشد، لازم است اين عناصر فرهنگي براي بحث انتخاب  تا  دانشجويان بتوانند با مطالعه يكي ازاين  محورها و عناصرفرهنگي  بحث دانشجويي در كلاس داشته باشند. اين ها عبارتند از :

(1 )  اقتصاد ساختار و سازمان امرفرهنگي

[ توليد ، مصرف، توزيع فرهنگي + خدمات، كالاها و برنامه هاي فرهنگي + بازار فرهنگي ]

(2 ) اقتصاد صنايع فرهنگي

[ فيلم،موسيقي،آواز ، رقص ، ورزش،گردشگري،سرگرمي،بازي،هنر،تئاتر، كامپيوتر،موبايل،رسانه هاي چاپي ، تلويزيون و راديو، ماهواره، مداحي ، تعزيه ،نقالي ، شبيه خواني ]

(3 ) اقتصاد  فضاهاي فرهنگي

[ پارك، سينما؛، موزه ،كافه، كافي نت ،تريا،رستوران،هتل،زيارت گاه، مسجد، مراكز خريد، پاساژها ، هايپر، مگامال،باشگاههاي ورزشي، كلوپ هاي بازي، مراكزروح درماني ومعنويت درماني]

(4 ) اقتصاد رفتارهاي فرهنگي

[ خريد كردن، پياده روي ، پيك نيك رفتن، مسافرت،بازي كردن،پرسه زني ،مطالعه ، ديدن ]

(5 ) اقتصاد رخدادهاي فرهنگي

[جشنواره ها،مسابقات، المپيادها، كارناوال ها ، مناسك آييني  معنوي مذهبي]

(6 ) اقتصاد كارگزاران فرهنگي

[سلبريتي هاي هنري ورزشي ادبي ، كارشناسان فرهنگي ، شركت ها و نهادها و سازمان هاي فرهنگي ].

*

[منابع تكميلي براي  مطالعه  اقتصاد  و فرهنگ  از طريق  جامعه شناسي اقتصاد ]

با توجه به اين كه زمينه شكل گيري بينارشته اي مباحث و مسايل" اقتصاد فرهنگي واقتصاد فرهنگ " به  فرادانش "جامعه شناسي" بر مي گردد بنابراين براي فراتر رفتن از مباحث مرسوم كلاس  و مطالعه منابع فراتر از منابع معرفي شده دربالا پيشنهاد مي شود دانشجويان و علاقمندان به حوزه" اقتصاد و فرهنگ"  اين دو منبع مهم را نيز مطالعه كنند:

*ريچارد سوئدبرگ و مارك گرانووتر( 1395) جامعه شناسي اقتصادي : ساخت اجتماعي  و كنش اقتصادي  ، علي اصغر سعيدي ، تهران،انتشارات تيسا،544 صفحه.

*دن اسليتر و فرن تونيكس (1386)جامعه بازار : بازار و نظريه اجتماعي مدرن ، حسين قاضيان ، تهران، نشر ني ، 398 صفحه.

***

[پي نوشت ها ]

 [1- منابع تكميلي براي  مطالعه  اقتصاد  و فرهنگ  از طريق  جامعه شناسي فرهنگ ]

بخشي از مطالعات مرتبط با مباحث و مسايل" اقتصاد فرهنگي واقتصاد فرهنگ " در حوزه هاي جذاب و متنوع " جامعه شناسي فرهنگي و نظريه فرهنگي "cultural sociology & theory  قابل حصول است.لذا چهار منبع زير براي اين آشنايي مناسب است :

*ريموند ويليامز(1396) جامعه شناسي فرهنگ ، حسن چاووشيان، تهران، پژوهشگاه فرهنگ ، هنر و ارتباطات ،307 صفحه.

 * جان .آر. هال و مري جو نيتس(1391 ) فرهنگ از ديدگاه جامعه شناختي ، فريبرز مجيدي ، تهران، انتشارات سروش ،526 صفحه.

*آندرو ميلنر و جف براويت (1385) درآمدي بر نظريه فرهنگي معاصر ، جمال محمدي ، تهران، انتشارات ققنوس ، 376 صفحه.

* فيليپ اسميت  و الگزاندر رايلي ( 1394  ) نظريه فرهنگي ،محسن ثلاثي ،تهران، انتشارات علمي ، 540 صفحه.

[2- منابع تكميلي براي  مطالعه  اقتصاد وفرهنگ  از طريق  مطالعات فرهنگي ]

هم چنين با توجه به اين كه زمينه شكل گيري بينارشته اي مباحث و مسايل" اقتصاد فرهنگي واقتصاد فرهنگ " به  فرادانش "مطالعات فرهنگي " cultural studies نيز بر مي گردد بنابراين براي فراتر رفتن از مباحث مرسوم كلاس و مطالعه منابع فراتر از منابع معرفي شده دربالا پيشنهاد مي شود دانشجويان و علاقمندان به حوزه" اقتصاد و فرهنگ" در كنار منابع جامعه شناسي اقتصاد اين سه منبع مهم را نيز مطالعه كنند:

*سايمون دورينگ (ويراستار) ( 1397) مطالعات فرهنگي ، نيما ملك محمدي  و شهريار وقفي پور ، تهران، شركت انتشارات علمي و فرهنگي ،627 صفحه.

*كريس باركر(1396)مطالعات فرهنگي: نظريه و عملكرد ، مهدي فرجي  و نفيسه حميدي ، تهران، پژوهشكده مطالعات فرهنگي و اجتماعي ، 825 صفحه.

[3- منابع تكميلي براي  مطالعه  اقتصاد وفرهنگ  از طريق  جغرافياي فرهنگي و جمعيت شناسي فرهنگي ]

نيز نگاه شود به مطالعات  مكمل در دو دانش نو ظهور "جغرافياي فرهنگي" cultural geography    و "جمعيت شناسي فرهنگي "  cultural demography در دو منبع زير :

*ديويد اتكينسون و همكاران ( 1395) جغرافياي فرهنگي ، نرگس خالصي مقدم، تهران، انتشارات تيسا، 408 صفحه.

ديويد .اي .كرتز و تام فريك (1397)  جمعيت شناسي انسان شناختي ، مهدي رضايي، تهران، موسسه مطالعات و مديريت جامع  و تخصصي جمعيت كشور ،429 صفحه. 

***