دانشگاه،تعالی دینی و امنیت معنویb
سید محمود نجاتی حسینی(خراساني )a
***
مقدمه
از زوایای گوناگونی می توان در باره "وجوه جامعه شناختی امنیت" دردانشگاه سخن به میان آورد،با این وجود زین میان آن چه نسبتا مغفول ومهجور واقع شده است ،وجه امنیت معنوی دانشگاهیان (اساتیدو‌دانشجویان) است .منظورما وجهی ازامنیت اجتماعی فرهنگی است که درآن ،دانشگاه به عنوان یک فضای آکادمیک(که رسما دارای کارکردهای علمی آموزشی پژوهشی است)می تواند ازمنظرکارکرد اخلاقی– معنوی اش،درخدمت فراهم نمودن"فضاها،فرصت هاوفهم ها"یی برای تعامل علم ودین باشد.منظورما ازاین مقوله نیز تعالی دینی دانشگاهیان است.
به این دومعنا و به عبارتی موسع تر،بحث این جستارمختصرازحیث سیاست پژوهانه آن،رفتن به سمت بحث ازماهیت وسرشت وسرنوشت دانشگاه ازلحاظ فضایی است که می توانددرخدمت سه امر به هم مرتبط باشد:
- امرتعامل علم ودین
- امرامنیت معنوی
- امرتعالی دینی
با این ملاحظات، ساختارمحتوایی جستار حاضربه سه بخش اساسی تقسیم می شود:
دانشگاه وامرتعامل علم ودین.هنگامی که ازتعامل علم ودین،آن هم درفضایی آکادمیک ماننددانشگاه، سخن به میان می آید فی الفور دو مساله مرتبط و مهم دراین باره مطرح می شودکه لازم است دراین جستار به آن ها توجه کافی بشود :
اول) مساهمت دانشگاه در:فهم مبانی علمی آموزه های دینی
دوم) مساهمت دانشگاه در:فهم مبانی دینی آموزه های علمی
همان طوری که ملاحظه می شود دراین عرصه فکری- گفتمانی ازدانشگاه موصوف انتظار می رود بتواند به سهم خود دراین دو قلمرو،مسئولیت پذیری معرفتی– عقیدتی نسبی داشته باشد.
دانشگاه وامرامنیت معنوی.امنیت معنوی(برحسب پیروی از تعریف کلاسیک و نسبتا مورد اجماع از امنیت مبنی بر:"نبود عوامل تعیین کننده درتهدید زندگی فردی وجمعی و به مخاطره انداختن آن در سطوح محلی،ملی،جهانی")را عمدتا می توان وجهی از امنیت دانست که از خلال آن اطمینان خاطر نسبت به فراهم شدن یک زیست معنوی– اخلاقی پایا (ثابت)وپویا (منعطف)درفضای عمومی وفضاهای اجتماعی فرهنگی مانند دانشگاه برای تامل دینی درحوزه علم ورزی وتعبدعلمی درحوزه دین ورزیحاصل می شود.
به این معنا دست کم ازحیث نسبت دانشگاه و امنیت معنوی ،جستارحاضر متکفل دو بحث خواهد بود:
اول)مساهمت دانشگاه در:تامین امنیت کسب معرفت دینی
دوم) مساعدت دانشگاه به:تقویت هم زیستی علمی- معنوی
دراین عرصه نیزمی توان ملاحظه نمودکه چگونه دانشگاه موصوف می تواند با فراهم نمودن زمینه های معرفتی و ساختاری به تامین امنیت معنوی مدد رساند.
باری با توجه با آن چه که گفته آمد دراین جستاردغدغه ما این خواهد بودتا پرتویی برایضاح سهم دانشگاه درتوسعه،تعمیق وتدقیق امنیت معنوی،به عنوان یک مقوله"معرفتی عقیدتی گفتمانی"دانشگاهی داشته باشیم.این ها عبارتنداز :
اول) تشریح ماهیت"مساهمت دانشگاه در:فهم مبانی علمی آموزه های دینی"
دوم) توضیح ماهیت"مساهمت دانشگاه در:فهم مبانی دینی آموزه های علمی"
سوم)توصیف ماهیت"مساهمت دانشگاه در:تامین امنیت کسب معرفت دینی"
چهارم) تبیین ماهیت"مساعدت دانشگاه به:تقویت هم زیستی علمی- معنوی"
b ) این مقاله به همایش ملی : توسعه آموزش عالی وگفتمان امنیت"
(دانشگاه تهران و پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم،تحقیقات و فناوری- ابان 1395) ارائه شده است .
یادآوری : به دلیل ضیق وقت و محدودیت زمانی همایش ، نگارنده صرفا به صورت فشرده ناگزیر از طرح ایده های نظری خود و نیز برخی داده های تجربی مفید و مرتبط در دسترس شده است.اما با این وجود به اصل بحث لطمه وارد نشده و تلاش شده تا حق مطلب نیز درقالب مقتضیات و شئونات یک "جستار راهبردی" ادا گردد.
a ) عضو پیوسته پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی (وزارت علوم،تحقیقات و فناوری)
telegram.me/smnejatihosseini
@ smnejatihosseini cell phone 0912-2045262
مباحث درسی و کلاسی +گفتگوها و یادداشت ها و نوشتارها : (استفاده با ذکر منبع مجاز است)