برای دانشجویانم

[پیامبری و جامعه از منظر: فلسفه اجتماعی -الاهیات-جامعه شناسی]

همایش بین المللی انجمن علمی فلسفه دین ایران - دانشگاه سمنان -29 و 30 مهر1404

https://philor.org/?portfolio

*مقاله پذیرفته شده برای پرزنت

پیامبری و جامعه از سه منظر:

فلسفه اجتماعی دین،الاهیات اجتماعی،جامعه شناسی دین a

سیدمحمودنجاتی حسینی(خراسانی)b

***

چکیده

در ادیان ابراهیمی،نقطه پیوند مردم و دین،متن مقدس و پیامبری است.پیامبران مبلغان رسالت خداوند و معلمان متن مقدس اند و راهبران معنوی اخلاقی جامعه به سمت رستگاری از امرمادی و نظام و کفرو شرک و نیز رهایی مردمان از سلطه و ستم و سرکوب و هم چنین راهنمایان به سمت یک جامعه انسانی اخلاقی و مدنی معنوی وعقلانی.

لذا رسالت دینی و نقش اجتماعی پیامبری نیز تبلیغ-تعلیم دین به جمع("ناس"در الاهیات قرآنی)است و تحقق عینی آن هم در بافتارجامعه صورت میگیرد.پیامبری امراعتباری نیست که در خلاء و فضای انتزاعی شکل بگیرد،بلکه پیامبری یک نقش اجتماعی ورسالت دینی است که درامرانضمامی( تاریخ و جغرافیا و جامعه و فرهنگ و تمدن)شکل میگیرد.زین روی برای مطالعات اجتماعی دین ،مساله اینست که در بافتار تاریخ-فرهنگ-جامعه این پیوند(مردم-پیامبر-دین/مردم-پیامبر-متن مقدس)چراوچگونه شکل میگیرد؟وبا چه چالشهایی همراه است؟.

از اینرو در مقاله حاضر از سه منظر تخصصی مرتبط به این مساله-پرسش خواهیم پرداخت.1- ازمنظرفلسفه اجتماعی دین(که دانشی هنجاری-انتقادی-فلسفی است)ضرورت پیامبری برای جامعه و اهمیت اجتماعی"امت"(اجتماع دینی از دین ورزان)را بحث خواهیم کرد.2-ازمنظرالاهیات اجتماعی نیز(که دانشی هنجاری-تفسیری است)تاثیراعتقاد وایمان به خداوند در تعالیم پیامبران بر زندگی اجتماعی و انسان اجتماعی را میکاویم.3-و نهایتا از منظر جامعه شناسی دین(که دانشی تاریخی -تجربی،تبیینی تفسیری،انتقادی است)مکانیزم تبلیغ-تعلیم آموزه های پیامبری دربافتارجامعه(بافتاراجتماعی فرهنگی،سیاسی حقوقی،اقتصادی)وچالشهای جامعه ای آن را-بعنوان مساله اجتماعی پیامبری- وارسی خواهیم کرد.

اما ایده-مفروض مقاله که آنرا بسط خواهم داد اینست:

«دربافتار تاریخی پیامبران ابراهیمی و ادامه دهندگان آنان توامان یک نقش دینی(اخلاقی معنوی فرهنگی)اجتماعی(راهبری وراهنمایی والگوسازی)وانقلابی(سرنگونی نظام طاغوتی سلطه و ستم و سرکوب و برپایی یک نظام انسانی قسط و عدل)برای شکل دادن به زیست اجتماعی اخلاقی معنوی و انسان اجتماعی اخلاقی معنوی ایفا کرده اند؛درنتیجه دراین مسیر پرپیچ و خم انجام رسالت شان با چالشهای گوناگونی مواجه بوده است -از جمله :درگیری عقیدتی با نظام فرهنگی عقیدتی کفر وشرک؛معارضه با سنتهای فرهنگی ضدتوحیدی؛منازعه با نظام روحانیت محافظه کار متولی دین غیرتوحیدی؛مبارزه با نهاد معابد کفر وشرک .درمسیر ایفای رسالت، پیامبران درطرف درست تاریخ به همراه ناس(مخاطبان وهمراهان پیامبری و مردمان دین باور ودین ورز)موضع میگیرندودرسمت نادرست تاریخ(به گفته قرآن)مثلث"ملاء-مترف-رهبان"( کنشگران سیستم سیاسی حقوقی-اقتصادی-فرهنگی اجتماعی ضد پیامبران و دین وباوران)وبه اصطلاح طبقه زر-زور-تزویر واستکباراستبداد و استعماراستثمار قراردارند».

کلید واژه

پیامبری و جامعه ؛ فلسفه اجتماعی دین،الاهیات اجتماعی،جامعه شناسی دین

***

a این مقاله برای ارائه به همایش "انجمن علمی فلسفه دین ایران"تدوین شده است [سیزدهمین همایش بین المللی فلسفه دین معاصر با موضوع «وحی و نبوت»/انجمن علمی فلسفه دین ایران با همکاری دانشگاه سمنان ، دانشگاه سمنان،18 و 19 تیر 1404] https://philor.org

philorconf@gmail.com

( + 98-0911-69-79-023)

b مدیر بخش جامعه شناسی دین -موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران

https://isr.ut.ac.ir/religion-studies

cell phone ( +98 )0912-204-52-62